TÜRK EKONOMİSİNDEKİ YAPISAL DÖNÜŞÜMÜN KURUMSAL ENGELLERİ: GÜÇLÜ EKONOMİYE GEÇİS PROGRAMININ KURUMSAL EKONOMİK TEORİ BAĞLAMINDA ELEŞTİRİSİ

Mustafa KURT (Afyon Kocatepe Üniversitesi)
Harun ÖZTÜRKLER (Afyon Kocatepe Üniversitesi)
Belkıs ÖZKARA (Afyon Kocatepe Üniversitesi)

Türk Ekonomisi iki yıldan bu yana önemli bir kriz içindedir. Yıllardır yapısal dönüşümün gerçekleştirilememesi bu krizin en önemli nedeni olarak görülmektedir. Krizlerde IMF'in önerdiği çözüm paketine bakıldığında, bu çözümlerin neoklasik ekonomik yaklaşıma dayandığı iddia edilebilir. Bu yaklaşıma göre bütün piyasaların tam rekabet kurallarına göre işlediği, piyasalara giriş ve çıkışların tümüyle serbest olduğu, faktör hareketlerinin tam olduğu ve bireylerin kararlarında ve davranışlarında rasyonel olduğu varsayılmaktadır. Oysa birçok sektörde eksik rekabet koşulları vardır ve bireylerin karar ve davranışları yetersiz bilgi nedeniyle eksik rasyonelliğe dayanmaktadır. Neoklasik yaklaşımın evresel teorik çerçeveden (rasyonel seçimle ilgili) hareket etmesi ve bu bağlamda önerilen çözümlerin gerçek duruma uymaması nedeniyle Türk ekonomisinin sorunlarını anlamak ve çözümler önermek için kurumsalcı ekonomi teorisinden hareket etmek daha uygun olacaktır.

Kurumsalcı ekonomik teori ekonomik yapı ve sorunlara daha gerçekçi bir bakış açısı ortaya koyar. Kurumsalcı yaklaşım alışkanlıklar, gelenekler ve kuralların insan eyleminde önemli bir yere sahip olduğunu, alışkanlık kavramının kurumların analiziyle ilintili olduğunu ileri sürerler. Kurumsalcılar tek ve genel bir model kurmaya çalışmazlar. Buna karşılık insan faaliyeti, kurumlar ve ekonomik süreçlerin evrimci yapısıyla ilgili özel teorilere yönelirler. Bu nedenle kurumsalcı yaklaşım alışkanlık, gelenek ve kurum temelinde ortak alışkanlıkların belirli sosyal kurumlar içinde nasıl yuvalandığı ve nasıl pekiştirildiğini göstermeye çalışır.

Bu çalışma kurumsalcı ekonomik yaklaşım çerçevesinde Türk ekonomisinin sorunlarına bir çözüm olarak önerilen güçlü ekonomiye geçiş programının bir eleştirisini yapacaktır. Bu eleştiri temel analiz birimi olarak Türk ekonomisinin planlı ekonomik yapıdan liberal ekonomik yapıya geçiş sürecindeki temel değişim önerilerinin açmazlarını, özellikle politik kurumların bu değişim üzerindeki güçleştirici etkisini ele alacaktır.