TÜRKİYE'DE UYGULANAN KUR POLİTİKALARI VE HİSTEREZİS ETKİLERİ

Hasan VERGİL (Zonguldak Karaelmas Üniversitesi)
Ahmet ZENGİN (Zonguldak Karaelmas Üniversitesi)

Uluslararası iktisat literatüründe geçici reel döviz kuru şoklarının sadece geçici reel etkilere sebep olacağı ve bu nedenle de ekonomi üzerinde herhangi bir yapısal değişikliğe yol açmayacağı şeklindeki görüşler yanında, döviz kurlarındaki şokların çok büyük ve uzun süreli olması halinde iç pazar yapısını değiştirebileceği ve böylece kalıcı reel etkilere sahip olabileceği de ileri sürülmektedir. Histerezis hipotezi diye adlandırılan bu ikinci yaklaşımda, döviz kurundaki şokların özellikle dış ticaret değişkenlerinde yapısal kırılmalara sebep olabileceği de iddia edilmektedir.

Bu çalışmada, uygulanan kur politikalarının değerlendirilmesi ve daha etkin hale getirilmesine yönelik mevcut çalışmalara ilave ampirik kanıtlar sağlama amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye için histerezis hipotezinin geçerli olup olmadığı 1980-2000 dönemi için test edilecektir. Bu işlemde iki yaklaşım kullanılacaktır. Birinci yaklaşımda döviz kurlarındaki kümülatif değişmelerin ticaret akımlarının belirleyicisi olduğu varsayılarak, dış ticaret değişkenlerindeki değişme, geçmiş döviz kuru değişmelerinin bir fonksiyonu olarak ifade edilecektir. İkinci yaklaşımda Kalman Filtre tahmin yöntemi kullanılarak bağımlı değişken ile bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin derecesini veren katsayıların incelenen dönem içerisinde değişip değişmediği analiz edilerek histerezis etkileri konusunda bir kanıya varılmaya çalışılacaktır. Bu çalışmadan elde edilecek sonuçlar Türkiye'nin döviz kuru politikalarının reel etkilerinin daha iyi anlaşılması, dolayısıyla kur politikalarının belirlenmesi açısından önemlidir.