GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE FİNANSAL LİBERALİZASYON, ULUSLARARASI SERMAYE AKIMLARI VE SERMAYE KONTROLLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Turan YAY (Yıldız Teknik Üniversitesi)

1990'lı yıllarda gelişmekte olan ülkelerin küreselleşme sürecine uyum amacıyla finansal sistemlerinde liberalizasyon çabaları, ardından yaşadıkları finansal krizler ve bu krizlerin etkilerinin tekil ülkeleri aşarak uluslararası nitelik kazanması; ulusal ve uluslar arası düzeyde finansal sistemlerin güçlendirilmesi ve istikrarına yönelik reform çalışmalarını artırmıştır.

Ulusal ve uluslararası finansal sistemlerin reformunda önplana çıkan konuların başında, 1990'lı yıllarda giderek miktar, hız ve devingenliği artan uluslararası sermaye akımları gelmektedir. 1985-1995 Döneminde Gelişmekte olan ülkelere (gelişen piyasa ekonomilerine) yönelik uluslar arası sermaye akımları 8 (11) kat artmıştır. Tebliğde ilk olarak, uluslar arası finansal akımların miktar ve bileşimindeki değişikliklerle, bu değişikliklerin nedenlerine yanıt aranmaya çalışılacaktır.

Uluslar arası finansal akımların olumsuz etkilerinden korunmak isteyen gelişmekte olan ülkeler, başta sermaye kontrolleri olmak üzere, finansal piyasalarında risk yönetimine ve makroekonomik temellerine yönelik bir dizi politikalar uygulamaya girişmişlerdir. Brezilya, Şili, Kolombiya, Malezya, Tayland, Hindistan gibi ülkelerde sermaye kontrollerinin ne ölçüde başarılı olduğu, ayrıca krizleri önlemeye yönelik bankacılık kesimi ve makrotemellere ilişkin ne gibi politikalar uygulandığı tebliğde ikinci yanıt aranacak soru olacaktır.

Üçüncü olarak, uluslar arası finansal sistemin güçlendirilmesine yönelik IMF ve Dünya Bankası'nın yaptığı çalışmalar (Meltzer Raporu) ve tartışmalar değerlendirilmeye çalışılacaktır.