RUSYA'DA KAPİTALİST DÖNÜŞÜM VE İSTİKRAR SORUNU

H. Yasemin ÖZUĞURLU (Mersin Üniversitesi)

1970'li yılların sonundan itibaren başta Sovyetler Birliği olmak üzere merkezi planlama mekanizmasına dayalı ekonomilerde yaşanan ekonomik ve sosyal sorunlara çözüm arayışı çerçevesinde, 1980'li yılların ortalarından itibaren planlama ve piyasa mekanizması bileşimini içeren reform modelleri uygulamaya konmuştur. Planlama mekanizmasındaki sorunları çözümlemek ve ekonomik durgunluğu gidermek üzere uygulamaya konulan piyasa sosyalizmi anlayışına dayalı reform modelleri içinde yer alan piyasa kategorileri, Rusya'yı 1990'ların başında daha büyük bir ekonomik bunalımın içine itmiş ve piyasa mekanizmasının yerleştirilmesi yönündeki baskıları güçlendirmiştir. 1990'lı yıllar Rusya'nın serbest piyasa mekanizmasına dayalı neo-liberal politikalar eşliğinde dünya kapitalizmi ile bütünleştiği bir dönemdir.

Rusya'nın kapitalizme doğru yöneliminde geçirdiği herbir evre, üretim ilişkilerinin değişimini tanımlayan farklı kuramsal temele dayanmaktadır. Bu çerçevede, merkezi planlama mekanizmasına dayalı üretim ilişkileri süreç içinde planlama mekanizması içinde piyasa kategorilerinin kullanımının arttırılması gereğini öneren piyasa sosyalizmi yaklaşımlarına, piyasa mekanizmasının nasıl kurulması gerektiğine ve nihayet son aşamada yaşanılan makro- ekonomik dengesizliklerin baskısıyla, piyasa ekonomisi anlayışının uygulama alanı bulmasına doğru evrilmiştir. Çalışma; Sovyetler Birliği'nin kapitalizmden sosyalizme geçiş toplumu karakteri taşıması yaklaşımına dayalı olarak, 1985 sonrası süreçte ortaya çıkan ekonomik sorunlar temelinde, kapitalist dönüşüm sürecinin gerçekleşmesini sağlayan yapısal dönüşüm ve istikrar politikalarının uygulama biçimini ve sonuçlarını incelemeyi amaçlamaktadır.