YABANCI SERMAYENİN PİYASA YAPISINA ETKİSİ

Filiz ELMAS ÖZAĞ (Gazi Üniversitesi)

Yabancı sermayeli firma, ev sahibi ülkede piyasa yapısını etkiler, bazen yerli üreticinin piyasa kontrolünü azaltır, bazen de yerli üretici ile birleşip tekelci yapıyı güçlendirir. Firma kararında, kar maksimizasyonu yanında, sektörün yapısı, teknoloji ve ülke koşulları da etkin olur.

Çalışmada Türkiye'de yabancı sermayeli firmaların piyasa yapısına etkisi ölçülmektedir. Bu amaçla, İstanbul Sanayi Odası 500 Büyük Firma anketinden yararlanarak, satış hasılatları bazında yoğunlaşma oranları hesaplanmış ve yabancı sermayenin tercih ettiği sektörler bazında tekelleşme düzeyleri saptanmıştır. Yabancı sermayeli firmaların piyasa yapısına etkisini görebilmek amacıyla, yoğunlaşma oranları yabancı sermayeli firmalar dahil ve hariç tutularak iki kez hesaplanmıştır.

Ülke koşullarındaki değişimin etkisini ölçmek amacıyla, 2000 yılı dışında hesaplamalar ekonomik liberalizasyon yılları olan 1980, 1984 ve 1989 için de tekrarlanmıştır. Ayrıca seçilen sektörde yabancı sermayeli firmanın kar oranı ile sektörün ihracat ve istihdamı üzerine etkisi de test edilmiştir.