TÜRKİYE'DE BÖLGESEL YAKINSAMA: KALKINMADA ÖNCELİKLİ İLLER POLİTİKASI BAŞARILI MI?

Sevgi ALTINBAŞ (Devlet İstatistik Enstitüsü)
Fatma DOĞRUEL (Marmara Üniversitesi)
Merih GÜNEŞ (Devlet İstatistik Enstitüsü)

Bu çalışma, son on yıllık dönemde Türkiye'de bölgesel yakınsamanın olup olmadığını incelemektedir. İller arasındaki farklılaşmanın incelenmesinde kullanılan göstergeler: Reel değerlerle kişi başına gayrı safi milli hasılada büyüme; tarım, sanayi ve imalat sektörünün sektörel paylarındaki değişme ve bazı eğitim ve sağlık göstergeleridir. Çalışma, kişi başına gelire göre son on yılda iller arasında farklılaşmanın arttığını bulmuştur. Bununla birlikte, aynı dönem için, kalkınmada öncelikli yöre kapsamında desteklenen ve desteklenmeyen illere ayrı ayrı bakıldığında ikili bir yapı ortaya çıkmaktadır: Desteklenen illerde farklılaşma artarken, içinde büyük şehirlerin de yer aldığı desteklenmeyen illerde bir yakınsama olmuştur. Bu sonuçlara dayanarak tebliğ iki noktayı vurgulamaktadır: (i) Türkiye'nin bölgesel politikalarını oluşturan Kalkınmakta Olan Yörelerin Desteklenmesi Politikası bölgesel farklılıkların azaltılmasında olumlu bir etki yaratmamıştır, (ii) ancak, bu illerin belirlenmesinde politikacıların popülist davranışları belirleyici olmasına rağmen, il seçimleri doğrudur. Türkiye'de son on yılda görece geri kalmış bölgeler Güneydoğu, Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde özellikle imalat sanayinde bir sıçrama olduğu, bununla birlikte bu bölgelerin Güneydoğu'nun Gaziantep ili hariç, birer çekim merkezi yaratmaktan uzak olduğu söylenebilir. Çekim merkezleri iller hala Batıda yer alan büyük yerleşim merkezleridir.