AVRUPA BİRLİĞİ PAZARI KARŞISINDA TÜRK TEKSTİL SEKTÖRÜNÜN REKABET YETENEĞİ: FİNANSAL YAKLAŞIM

Güler ARAS (Yıldız Teknik Üniversitesi)

Bu çalışmada tekstil ve konfeksiyon sektörünün Avrupa Birliği (AB) ülkeleri karsısındaki rekabet yeteneğini belirleyen ortam, araçlar ve olanaklar ortaya konulmaktadır. Çalışmada Türk tekstil sektörünün yapısı dünya ve AB tekstil pazarı ile karşılaştırmalı olarak incelenmiş, sektörün gelişimi, yapısal özellikleri, teknoloji düzeyi, üretim ve talep seviyesi ile dış ticaret potansiyeli ortaya konmuştur. Temel amaç, özellikle finansal açıdan Türk tekstil sektörünün performansını ve bunu etkileyen faktörleri belirleyerek, sektörün stratejik açıdan gelişiminde etken unsurları araştırmaktır. Bu amaçla çalışmada sektörün finansal yapısı ve sorunlarını belirlemeyi amaçlayan bir uygulama yer almaktadır.

Uygulama 1992-2001 dönemini içeren çok yönlü karşılaştırmalı finansal analizden oluşmaktadır. 1992-2001 döneminde İMKB'de işlem gören tekstil sektörü firmalarının konsolide mali tablolar temel alınarak oran analizi ile sektördeki finansal gelişmeleri gözlemlemek amacıyla trend analizi yapılmıştır. Aynı analiz ilgili dönem için sektörün tümünü temsil ettiği varsayılan TCMB konsolide sektör finansal tabloları verilerine uygulanmıştır. Halka açık firmalar ile sektörün bütünü arasında yapılan finansal ve ekonomik analiz ile 1992-2001 döneminde karşılaştırmalı olarak sektörün ve firmaların likidite yapısı, faaliyetlerinin etkinliği, sermaye yapısı ve karlılık düzeyi belirlenmiştir.

Uygulama sonuçlarında sektöre yapılan aşırı ve plansız yatırımların ve yaşanan krizlerin etkisinin 1994 yılından itibaren finansal sonuçlara yansıdığı açık bir şekilde tespit edilmiştir. Likidite sıkıntısı çeken sektörde yıllar itibariyle finansal kaldıraç düzeyinde, bu nedenden dolayı da finansman maliyetlerinde önemli bir artış gözlenmiştir. Sektörün dış pazarlarda önceki yıllarda sahip olduğu maliyet avantajını kaybetmesi ve uluslararası pazarlarda rekabet gücünün azalması satışlarını ve satışlarının karlılık düzeyini azaltarak finansal verilerinin ciddi boyutta bozulmasına neden olmuştur. Tekstil sektörü geneline göre İMKB'de işlem gören firmaların durumunun sektörün genel eğilimlerinden ve yapısından bağımsız olmadığı, fakat halka açık olmanın ve genellikle büyük ölçekte faaliyet göstermenin getirdiği bazı farklılıkların bulunduğu görülmektedir. Bu anlamda İMKB'de işlem gören firmaların likiditesinin ve sermaye yapısının sektör geneline göre daha kuvvetli olduğu söylenebilir. Varlıklarını etkin kullanmada daha başarılı olduğu gözlenen firmaların bununla bağlantılı olarak, karlılık düzeylerinin çok farklı olmamakla birlikte sektör geneline göre daha iyi olduğu görülmektedir.