KAMU BORÇLARI VE FİYAT İSTİKRARI

Zeliha GÖKER (Akdeniz Üniversitesi)

Ulusal paranın değerinin belirlenmesinde kamu borçlarının etkisi iki nedenle gözardı edilmektedir. Birincisi, para politikasının denge fiyat fiyat seviyesinin saptanmasında tek belirleyici olduğuna ilişkin inançtır. Dolayısıyla fiyat istikrarı için maliye politikasının kontrolü gereksizdir. Devletin para arzını artırmak suretiyle senyoraj geliri elde etmek istemesi ise bağımsız bir Merkez Bankacılığı ile engellenebilir. İkincisi ise,Ricardocu Denklik hipotezinin kabul edilerek, kamu açıklarının toplam talebin belirlenmesindeki rolünün ihmal edilmesidir. Bu hipoteze göre kamu borçlarının düzeyi değiştiğinde, gelecekteki bütçe fazlalarının bugünkü değeri de aynı oranda değişir. Bireyler, devlet bütçesinde bugün yapılan değişikliklerin gelecekteki sonuçlarını tam olarak tahmin ederek tasarruflarını, ulusal tasarruf düzeyinde ortaya çıkan değişikliği dengeleyecek şekilde ayarlarlar. Sonuçta da mevcut fiyatlarda toplam talep ve faiz oranı değişmez.

Oysa devlet bütçesindeki değişiklikler, makroekonomik istikrarsızlığın önemli bir kaynağıdır ve bu istikrarsızlık, kamu borçlarının boyutunu ihmal eden para politikaları ile giderilemez.

Para arzı değişmezken, fiyat düzeyi dönemler arası bütçe dengesini sağlamak üzere değişebilir. Eğer bireyler birincil fazlanın azalacağını bekliyorsa (Ricardocu denklik geçersizse) servet etkisi ile talep artışı ve dolayısıyla arz değişmezken fiyat artışı ortaya çıkar. Bireylerin ellerindeki nominal devlet borçlanma senetlerinin reel değeri, gelecekte beklenen bütçe fazlasının bugünkü değerine eşit olunca denge tekrar sağlanır. Fiyat istikrarı üzerindeki bu mali etki özellikle ağır borç yükü içindeki ülkeler için daha da önemli olmaktadır.