TÜRKİYE EKONOMİSİNİN FİNANSMAN DENGESİNİN SERMAYE PİYASASI AÇISINDAN İNCELENMESİ (1990-2002)

Mehmet CİVAN (Gaziantep Üniversitesi)
Murad KAYACAN (İMKB )

Türkiye'de 1970' li yılları takiben kamu ve özel kesim yatırım harcamalarının artması, buna ilaveten fon ihtiyacında şişme meydana getiren çift haneli hatta üç haneli rakamlara ulaşan enflasyon, sendikaların baskısı sonucunda ücretlerde prodüktiviteyi takip etmeyen aşırı artışların özellikle kamu kurumlarının finansal dengelerini bozmaları taze fon kaynaklarına ve büyük boyutlu fonlara ihtiyacı doğurmuştur. 1980' li yıllara kadar gerekli fonlar yatırım ve mevduat bankalarından sağlanmış sermaye piyasasının fazla sözü edilmemiştir.

1980' li yıllara gelindiğinde sermaye piyasasının kurulması çalışmaları hızlanarak 1981 yılında 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu çıkarılmıştır. Sermaye piyasası 1985 yılına kadar mali piyasa içerisinde etkili olamamış ancak 1986 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası' nın faaliyete geçmesi özel ve kamu kesiminin uzun vadeli finansman kaynağı sağlamadaki olanakları artırmıştır.

Bu çalışmanın amacı; Türkiye ekonomisinde 1990-2002 yılları arasındaki finansman dengesini incelenerek ve mali piyasanın iki önemli ayağını oluşturan sermaye ve para piyasasından sağlanan fonları analiz etmektir.

Bu bağlamda ilk olarak; Türk ekonomisinin finansman dengesini incelenecek, kamu kesimin içerisinde bulunduğu fon girdabı açıklanmaya çalışılacaktır.

İkinci olarak; sermaye piyasasından akım ve stok olarak sağlanan fonları analiz edilerek bu fonlar içerisinde kamu ve özel kesimin ağırlıkları ortaya konacaktır. Ayrıca ikincil piyasada kamu ve özel kesimin işlem hacimleri analiz edilerek sermaye piyasasındaki ağırlıkları oransal olarak incelenecektir.

Para ve sermaye piyasasından sağlanan fonlar yıllar itibariyle ayrı ayrı belirtilerek: i)kendi içerisinde, ii)para arzı baz alınarak, iii)GSMH' yı baz alarak, iv)devlet borçlarını baz alarak analize tabi tutulacaktır. Çalışmanın sonucunda ise Türk ekonomisinde 1990-2002 yılları arasında sermaye piyasasının ağırlığının kamu ve özel sektör açısından değerlendirlmesi yapılacaktır.